مایکروسافت ویندوز  به انگلیسی: Microsoft Windows  یک گروه از چند خانواده سیستم عامل گرافیکی است که همه آن‌ها توسط مایکروسافت توسعه یافته، به بازار عرضه شده و به فروش می‌رسند. این سیستم‌عامل، نسخه‌های متعددی دارد که از سال ۱۹۸۵ تاکنون به بازار عرضه شده‌اند.

خانواده‌های فعال ویندوز شامل ویندوز ان‌تی، ویندوز امبدد و ویندوز فون است. هریک از این خانواده‌ها ممکن‌است شامل چند زیرمجموعه باشد.  برای مثال: ویندوز سرور خانواده‌های قدیمی ویندوز نیز شامل ویندوز 9x و ویندوز موبایل می‌باشد.

جدیدترین نسخه ویندوز که در ژوئیه ۲۰۱۵ منتشر شد، ویندوز ۱۰ است که دارای دو نسخه ۳۲ بیتی و ۶۴ بیتی است.

نسخه‌های اولیه

ویندوز ۳٫۰

ویندوز ۹x

ویندوزهای ۹۵ و ۹۸ بر اساس ۹x تولید شده‌اند یعنی هسته و رابط کاربریشان در گروه ۹x می‌باشد

ویندوز ۹۵

این سیستم‌عامل در اوت ۱۹۹۵ از سوی مایکروسافت عرضه گردید. این سیستم‌عامل همراه با اینترنت اکسپلورر ۴ عرضه شد. ویندوز ۹۵ به علت این‌که عضو زین پس ویندوز ۳ است تحت نام ویندوز ۴ نیز شناخته شده. این اولین بار بود که دو سیستم عامل ام‌اس-داس و ویندوز با هم یکپارچه شده بودند. برخی ویندوز ۹۵ را انقلابی در نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌های رایانه در زمان خود می‌دانند.

ویندوز ۹۸

نسخه ویندوزی از مایکروسافت که در سال ۱۹۹۸ ساخته شد و در واقع نسخه به روز شده ویندوز ۹۵ می‌باشد. (این ویندوز Memphis هم نامیده می‌شود) استفاده از این ویندوز به‌طور گسترده در جهان وجود داشت و هم‌اکنون هم مورد استفاده می‌باشد. از امکانات این می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مرورگر مستقل مایکروسافت همان اینترنت اکسپلورر
• توانایی فرستادن و گرفتن نامه‌های الکترونیکی
• سیستم فایل FAT۳۲ برای اولین بار در این سیستم‌عامل
• پشتیبانی از USB برای اولین بار در این سیستم‌عامل
• پشتیبانی از DVD برای اولین بار در این سیستم‌عامل

سیستم‌عاملی که از نظر درایوها ضعیف ولی از نظر تخصیص منابع رایانه به خود خوب است

ویندوز ۲۰۰۰

ویندوز ۲۰۰۰ سیستم‌عاملی برای کامپیوترهای شخصی (PC) است که توسط شرکت مایکروسافت تولید شده‌است. این سیستم‌عامل گرافیکی در سال ۲۰۰۰ معرفی گردید و برای ایستگاه‌های کاری و سرورهای شبکه به کار می‌رود. ویندوز ۲۰۰۰ نسخه ۵٫۰ از خانواده ویندوز NT می‌باشد.

درخت خانواده ویندوز

ویندوز ان‌تی

نسخه‌های اولیه

ویندوز اکس‌پی

این نسخه از ویندوز در سال ۲۰۰۱ توسط مایکروسافت عرضه شد و تا پایان سال ۲۰۰۶ انتشار یافت. البته تا چند سال بعد از توزیع نسخه این ویرایش Service Pack I و Service Pack II این محصول هم اضافه شد. شرکت ماکروسافت service pack III را تولید کرده و برخی از کارایی‌های ویندوز vista را به ان اضافه کرده بود. این ویندوز در دو نسخهٔ خانگی (home edition) و پیشرفته (professional) در بازار عرضه می‌شد. پشتیبانی از این ویندوز در نهم آوریل ۲۰۱۴، به صورت کامل پایان یافت.

ویندوز ویستا

این نسخه در سال ۲۰۰۷ منتشر شد. این نسخه از ویندوز تقریباً محیطی متفاوت با اکس پی داشت و در ابتدا کار کردن با آن دشواری‌هایی برای کاربرانی که از اکس پی استفاده می‌کردند داشت؛ و دلیل آن هم تغییرات به‌وجود آمده در آن بود که البته این سختی طبیعی هم بود، همان‌طور که زمانی که کاربران برای اولین بار دست از ویندوز ۹۸ کشیدند و دل به اکس پی دادند چنین مشکلات و دشواری‌هایی برای آن‌ها وجود داشت. همچنین باید گفت که واقعاً مایکروسافت سعی کرده‌است تا در این سیستم عامل، سنگ تمام بگذارد، و ویستا را به بهترین نحو طراحی نماید. هرچند در عمل ویستا مشکلاتی به همراه داشت (که در سیستم عامل بعدی مایکروسافت، یعنی ۷ رفع شد) از نکات مثبت این سیستم عامل می‌توان به سرعت خوب و رابط گرافیکی بسیار عالی با محیطی خستگی ناپذیر برای کاربر و همچنین سرعت بالای آن در اینترنت و شبکه‌های بیسیم اشاره نمود. این نکات مثبت زمانی آشکار خواهد شد که رایانه شما دارای یک پردازنده قدرتمند (و ترجیحاً دوهسته‌ای) و کارت گرافیکی بالا و حداقل رم یک گیگابایت و فضای هارددیسک حداقل به میزان ۱۵ گیگابایت باشد. البته مقداری ۵ گیگابایت از این فضای ۱۵ گیگابایتی که گفته شده می‌توان گفت که به‌صورت فضای خالی بوده و برای انجام عملیات (پروفایل، هایبرنت که دیگر در این ویندوز به جای استندبای آمده‌است و…) ویندوز لازم است.

ویندوز ۷

هفتمین نسخه از مجموعهٔ سیستم‌عامل‌های مایکروسافت ویندوز است که در تاریخ ۲۲ اکتبر سال ۲۰۰۹ به بازار عرضه شد. ویندوز ۷ برای استفاده در کامپیوترهای شخصی شامل انواع خانگی و اداری تولید شده‌است. این سیستم‌عامل هفتمین نسل از سیستم‌عامل‌های ویندوز می‌باشد و به همین دلیل نام آن را ویندوز ۷ گذاشته‌اند.

ویندوز ۸

ویندوز ۸ به انگلیسی: Windows 8  نسخه‌ای از سیستم‌عامل ویندوز شرکت مایکروسافت می‌باشد که در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲ به بازار عرضه شد. این ویندوز برای استفاده در رایانه‌های شخصی، تبلتهاو تلفن‌های همراه تولید شده‌است. این سیستم‌عامل هشتمین نسل از سیستم‌عامل‌های ویندوز می‌باشد و به همین دلیل نام آن را ویندوز ۸ گذاشته‌اند.

ویندوز ۸٫۱

ویندوز ۸٫۱ نسخهٔ آپدیت شدهٔ ویندوز ۸ می‌باشد که تغییرات زیر در آن اعمال شده‌است:

1. دکمه استارت به صورت نیمه کامل برگشته است.
2. بخش‌های library ویندوز برگشته است.
3. در اپلیکیشن‌های ویندوز تغییراتی ایجاد شده و دکمه‌های X و - نیز در اپلیکیشن بالای صفحه اپلیکیشن‌های لمسی آمده.

ویندوز ۱۰

مایکروسافت در تاریخ ۸ مهر ۱۳۹۳ نسخه جایگزین ویندوز ۸٫۱ را با نام ویندوز ۱۰ رونمایی کرد. در ۷ مرداد ۱۳۹۴ نسخه نهایی آن منتشر شد. این نسخه کمبودهای رابط کاربری که در ویندوز ۸ معرفی شد را هدف گرفته‌است. تغییرات صورت گرفته شامل: بازگشت منوی استارت، امکان استفاده از چندین دسکتاپ مجازی، قابلیت اجرای برنامه‌های دانلود شده از فروشگاهِ ویندوز به صورت پنجره‌ای (با توانایی کوچک کردن پنجره‌ها) و بهبود پشتیبانی از ماوس و صفحه‌کلید. مایکروسافت اعلام کرده‌است که کاربران می‌توانند نسخه‌های قانونی ویندوز ۷ و ویندوز ۸٫۱ را به ویندوز ۱۰ به‌روزرسانی کنند.^[۲]

ویندوز فون

این نسخه از ویندوز مخصوص تلفن‌های هوشمند است که آخرین نسخهٔ آن ویندوز فون ۱۰ یا نام دیگر آن ویندوز ۱۰ موبایل است. مایکروسافت قصد دارد سیستم عامل‌های بر پایه ویندوز و ویندوزفون را به هم نزدیک و نزدیکتر کند. به‌طوری‌که توسعه دهندگان مایکروسافت، می‌توانند برنامه خود را به دو خروجی ویندوز ۸/۸٫۱ و ویندوزفون ۸/۸٫۱ بطور هم‌زمان منتشر کنند و حتی به صورت یونیورسال بین تمام دستگاه‌هایی که ویندوز ۱۰ یا یک مدل از آن روی آن هاست هم‌زمان منتشر کنند.

ویندوز سی ای

ویندوز سی ای (به‌طور رسمی به عنوان ویندوز توکار فشرده شناخته می‌شود)، نسخه‌ای از ویندوز است که بر روی رایانه‌های کمینه شده اجرا می‌شود، مانند سیستم‌های هدایت ناوبری ماهواره‌ای و بعضی از گوشی‌های همراه. ویندوز توکار فشرده بر پایه هسته اختصاصی خود است. مایکروسافت مجوزهای ویندوز سی ای را به تولیدکنندگان اصلی تجهیزات و سازندگان دستگاه‌ها می‌دهد. تولیدکنندگان اصلی تجهیزات و سازندگان دستگاه‌ها می‌توانند واسط‌های کاربری خود را تغییر داده و بسازند، در حالی که ویندوز سی ای پایه‌های تخصصی برای چنین کاری را فراهم می‌کند.
ویندوز سی ای هسته اصلی ای بود که ویندوز موبایل از آن مشتق شد. نسخه بعدی آن، ویندوز فون ۷، بر پایهٔ اجزایی از ویندوز سی ای 6.0 R3 و ویندوز سی ای ۷٫۰ بود. اگرچه ویندوز فون ۸ همانندویندوز ۸ بر پایهٔ هستهٔ ان تی است .
ویندوز توکار فشرده نباید با ویندوز اکس پی توکار یا ویندوز ان تی ۴ توکار، نسخه‌هایی پیمانه‌ای از ویندوز بر پایه هسته ویندوز ان تی اشتباه گرفته شوند.

مایکروسافت به مدت ده سال از محصولات خود پشتیبانی می‌کند. در طی پنج سال اول محصولات خود را تحت پشتیبانی کامل قرار می‌دهد، سپس در پنج سال بعدی فقط پشتیبانی امنیتی را برای محصولات خود ارائه می‌کند.